Hệ thống cân tự động trên cao tốc: Giải pháp cho vấn đề xe quá tải

Bộ Giao thông Vận tải (GTVT) đã thống nhất phương án đầu tư, xây dựng và khai thác hệ thống kiểm tra tải trọng cho các tuyến cao tốc thuộc dự án xây dựng một số đoạn đường bộ cao tốc Bắc – Nam phía Đông.

Lý do cho việc triển khai hệ thống này:

• Tình trạng xe quá tải vẫn còn diễn biến phức tạp: Mặc dù đã có nhiều nỗ lực để giảm thiểu tình trạng xe quá tải, nhưng đây vẫn là vấn đề nhức nhối trên các tuyến đường cao tốc. Các tài xế sử dụng nhiều thủ đoạn tinh vi để trốn tránh kiểm tra, gây hư hỏng và xuống cấp nghiêm trọng cho các công trình đường bộ.
• Hậu quả của xe quá tải:
  • Hư hỏng công trình: Hệ thống đường bộ bị hư hỏng sớm hơn so với thiết kế ban đầu, dẫn đến giảm tuổi thọ và hiệu quả đầu tư.
  • Tăng nguy cơ tai nạn: Tình trạng đường sá xuống cấp làm gia tăng nguy cơ xảy ra tai nạn giao thông, đặc biệt là ở những đoạn tuyến không có sự kiểm soát của cơ quan chức năng.
  • Tốn kém chi phí: Việc sửa chữa và khắc phục hậu quả do xe quá tải gây ra tốn kém rất nhiều chi phí cho ngân sách nhà nước.

Việc triển khai hệ thống kiểm tra tải trọng trên cao tốc được kỳ vọng sẽ mang lại những lợi ích sau:

• Hạn chế tình trạng xe quá tải: Hệ thống sẽ giúp phát hiện và xử lý nghiêm các trường hợp vi phạm, góp phần giảm thiểu tình trạng xe quá tải trên cao tốc.
• Bảo vệ công trình đường bộ: Giảm thiểu hư hỏng, xuống cấp của hệ thống đường bộ, kéo dài tuổi thọ và nâng cao hiệu quả đầu tư.
• Nâng cao an toàn giao thông: Giảm nguy cơ xảy ra tai nạn giao thông, đảm bảo an toàn cho người tham gia giao thông.
• Tiết kiệm chi phí: Giảm chi phí sửa chữa và khắc phục hậu quả do xe quá tải gây ra.

Hệ thống kiểm tra tải trọng trên cao tốc là một giải pháp cần thiết để bảo vệ hệ thống đường bộ, đảm bảo an toàn giao thông và tiết kiệm chi phí cho ngân sách nhà nước.

Bộ GTVT đã thống nhất phương án đầu tư xây dựng và khai thác hệ thống kiểm tra tải trọng trên các tuyến cao tốc thuộc dự án xây dựng một số đoạn đường bộ cao tốc Bắc – Nam phía Đông. Hệ thống này sẽ sử dụng công nghệ cân tự động hiện đại, hoạt động hiệu quả ở cả tốc độ thấp và tốc độ cao, đảm bảo độ chính xác cao trong việc đo tải trọng xe.

Cụ thể, hệ thống cân tự động sẽ:

• Đạt cấp chính xác tối thiểu F10 theo quy định của pháp luật về đo lường đối với phương tiện đo nhóm 2.
• Đáp ứng quy định tại quy chuẩn về trạm kiểm tra tải trọng xe.
• Hoạt động theo nguyên tắc tự động: Khi xe qua hệ thống cân, nếu phát hiện quá tải, thông báo sẽ hiển thị tự động trên màn hình điện tử.
• Yêu cầu lái xe đưa xe ra khỏi đường cao tốc thông qua tuyến nhánh xuống đường gom hoặc đường nhánh dành riêng cho xe quá tải.

Hệ thống cân tự động được kỳ vọng sẽ mang lại nhiều lợi ích:

• Kiểm soát và ngăn ngừa tối đa việc xe quá tải lưu thông trên cao tốc.
• Bảo vệ hạ tầng giao thông đường bộ, đặc biệt là hệ thống đường bộ cao tốc.
• Góp phần đảm bảo an toàn giao thông và giảm thiểu tai nạn do xe quá tải gây ra.

Hệ thống kiểm tra tải trọng xe được lắp đặt tại các vị trí tối ưu như tận dụng tối đa cơ sở hạ tầng sẵn có, đảm bảo hiệu quả kiểm soát tải trọng, tiết kiệm chi phí đầu tư và bảo đảm an toàn cho người sử dụng, lắp đặt tại tất cả các lối vào đường cao tốc để kiểm soát toàn bộ các dòng xe, số lượng làn xe được bố trí cân kiểm tra tải trọng phụ thuộc vào lưu lượng xe và số làn đường của nhánh cao tốc.

Bộ GTVT giao trách nhiệm cho các đơn vị:

Cục Đường bộ Việt Nam:

• Quản lý, bảo trì, vận hành, khai thác hệ thống kiểm tra tải trọng do ngân sách nhà nước đầu tư.
• Phối hợp nghiên cứu đầu tư hệ thống kiểm tra tải trọng cho các tuyến cao tốc đã hoàn thành đưa vào sử dụng bằng nguồn kinh phí bảo trì công trình.
• Hướng dẫn các chủ đầu tư về kỹ thuật trong quá trình tổ chức đầu tư xây dựng, đảm bảo hiệu quả, tiết kiệm và đáp ứng mục tiêu đầu tư.
• Chủ trì phối hợp với Cục CSGT (Bộ Công an) tiếp nhận và xử lý thông tin vi phạm về tải trọng theo quy định.

Cục Đường cao tốc Việt Nam:

• Tham mưu trình Bộ GTVT phê duyệt điều chỉnh báo cáo nghiên cứu khả thi bổ sung hệ thống kiểm tra tải trọng.
• Thực hiện điều chỉnh, bổ sung các hợp đồng BOT đối với các dự án PPP.
• Thực hiện chức năng cơ quan chuyên môn về xây dựng đối với các dự án đầu tư theo hình thức đối tác công tư được giao quản lý.

Cục Đăng kiểm Việt Nam:

• Rà soát, bổ sung, nâng cấp hạ tầng cơ sở dữ liệu đăng kiểm phương tiện cơ giới đường bộ.
• Kết nối hệ thống kiểm tra tải trọng với cơ sở dữ liệu đăng kiểm khi có yêu cầu, phục vụ việc trích xuất dữ liệu và xử lý vi phạm.

Hệ thống kiểm tra tải trọng trên cao tốc là một giải pháp thiết thực để đảm bảo an toàn giao thông, bảo vệ hạ tầng giao thông và nâng cao hiệu quả vận tải.

Thông tin từ Cục Đường bộ Việt Nam, tháng 8/2020 hệ thống cân kiểm tra tải trọng xe tự động lắp đặt trên QL5 do JICA tài trợ đã kiểm tra hơn 500.000 lượt. Tỷ lệ xe quá tải bị xử phạt trên số lượt xe được cân kiểm tra đã giảm từ 6,9% xuống còn 0,12% (giảm hơn 57 lần).

Hệ thống cân tự động đã giám sát được 100% số lượt xe lưu thông trên đoạn đường đặt thiết bị cân. Chi phí vận hành, khai thác dữ liệu và xử phạt thấp, do được thực hiện “phạt nguội”.

Hệ thống cân hoạt động tự động hoàn toàn, không cần thao tác vận hành và can thiệp của con người, cho ra kết quả cân nhanh từ 3 – 15 giây và kiểm soát được 100% số lượt, xe lưu thông qua cân với tốc độ từ 0 – 80km/h.